Czy można dziedziczyć ból?

Wielokulturowość

Nasz dzisiejszy świat jest światem wielokulturowym, w stopniu i na skalę globalną bezprecedensową w stosunkowo krótkiej historii ludzi jako gatunku, a nawet krótszej historii cywilizacji wykraczających poza rozmiary plemienne. W takim świecie, sformułowanie nowego i bardziej złożonego sposobu pojmowania różnic kulturowych, powiązania części kulturowych z globalną całością w nowym kontekście i doświadczeniu, staje się największym wyzwaniem naszego wspólnego globalnego społeczeństwa. Jesteśmy ewolucyjnie „zaprogramowani” do przynależności i wspólnych znaczeń, które przynależność ta tworzy i na których się opiera; z drugiej strony, możemy być również predysponowani do konfliktów międzygrupowych, do gotowości do identyfikowania „grupy własnej” i „grupy obcej” poza granicami tej przynależności. Aby móc przekroczyć te potencjalne podziały i budować mosty zrozumienia, kluczowe staje się spotkanie i dialog z tym, co odmienne. Albo znajdziemy sposób na ponowne wyobrażenie sobie naszego świata jako całości przynależności, składającej się z wielu i dynamicznie powiązanych części kulturowych, albo nasza szczególna adaptacja gatunkowa, może okazać się kolejnym w nieograniczonej serii ślepych zaułków ewolucji. Albo wzniesiemy się ponad „albo-albo” plemienności i nieprzepuszczalnych granic „swoi/obcy”, wkraczając na nowy poziom złożoności samoidentyfikacji, wielorakiej przynależności i doświadczenia, albo ludzkość sama może dobiec końca. To od nas, wspólnie, zależy odnalezienie tej nowej złożoności wizji i zrozumienia. Podejście Gestalt może pomóc nam wskazać drogę.

Doświadczenie bycia człowiekiem jest, co do zasady, takie samo, wszyscy się rodzimy, żyjemy nasze życia i umieramy.

Jednocześnie każda osoba w indywidualny i charakterystyczny dla siebie sposób kształtuje to doświadczenie. Przedstawiciele gatunku ludzkiego dzielą los istoty śmiertelnej, ale to, jak sobie z tym radzimy i jak istniejemy w zastanej rzeczywistości, jest zróżnicowane. W ramach jednej struktury każdy z nas pisze swoją własną historię. Istnieją takie doświadczenia, których żadna istota ludzka nie może w pełni dzielić z innymi. To narodziny i dorastanie, marzenia senne i fantazje oraz ból i śmierć. Definicja niedostępnego może się różnić w zależności od religii czy kultury. Dla jednych będzie ono wolą Boga, przeznaczeniem, dla innych - po prostu kwestią szczęścia, losem czy układem planet.

Cechą spotkania z klientem z innej kultury jest to, że jakaś część jego doświadczenia na zawsze pozostanie dla mnie niedostępna, co nie znaczy, że w innych obszarach nie możemy doświadczać punktów wspólnych. Gdy o tym myślę, mam ochotę zamienić to stwierdzenie na inne. Jakaś część doświadczenia mojego klienta na zawsze pozostanie dla mnie niedostępna. A potem przychodzi kolejne: jakaś część doświadczenia drugiego człowieka na zawsze pozostanie dla mnie niedostępna. Jakaś część mojego doświadczenia na zawsze

pozostanie niedostępna dla innych, a spotkanie między terapeutą a klientem do jakiegoś stopnia zawsze będzie wymianą międzykulturową.

Owce

Dzisiaj pokazuję zdjęcie, na którym razem z moją przyjaciółą patrzymy sobie na stado owiec. Za pomocą tego zdjęcia chcę (kolejność nieprzypadkowa):

a) pochwalić się przyjaciółką

b) pokazać rozkoszne owce

c) opowiedzieć trochę o eksperymencie Asha z lat 50tych XX wieku, który miał na celu zbadanie, jak presja grupy wpływa na indywidualne decyzje jej członków.

No więc tak

Uczestnikami badania byli studenci, przy czym jeden z nich był prawdziwym badanym, a pozostali aktorami. Grupa oglądała tablicę z liniami o różnych długościach. Jedna z linii była wzorcowa, a trzy pozostałe miały różne długości, z czego tylko jedna była równa długością linii wzorcowej. Każdy z uczestników miał powiedzieć, która z trzech linii jest równa wzorcowej. Prawdziwy badany odpowiadał zawsze jako jeden z ostatnich. W określonych próbach aktorzy celowo podawali błędne odpowiedzi, tworząc iluzję jednomyślnej grupy.

Co się okazało?

• 75% uczestników przynajmniej raz zgodziło się z grupą, podając błędną odpowiedź

• 37% odpowiedzi udzielonych przez badanych było konformistycznych, mimo że prawidłowa odpowiedź była oczywista

• 25% badanych nigdy nie uległo presji grupy i zawsze trzymało się własnej oceny

  
  

Do czego można by się przyczepić w tym eksperymencie?

Odbywał się w warunkach laboratoryjnych, a większość badanych to studenci, czyli dość jednorodna grupa. No i kwestia etyczna, bycie mainpulowanym nie jest fajne, nawet w imię nauki. Niemniej, eksperyment Ascha był jednym z pierwszych, który empirycznie pokazał, jak silny wpływ ma presja grupy na jednostkę. Nie wiem jak Wam, ale mi myślenie o tym eksperymencie robi dyskomfort, i to spory.

Źródło: Asch S. E. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments.

Guetzkow, H. (Ed.), Groups, leadership and men; research in human relations, 1951.